değerler göreliliği ne demek?
Değerler göreliliği, ahlaki değerlerin ve inançların evrensel ve mutlak olmadığı, aksine kültüre, topluma, bireye veya tarihsel döneme göre değiştiği görüşüdür. Başka bir deyişle, bir şeyin "iyi" veya "kötü" olarak kabul edilmesi, içinde bulunulan bağlama bağlıdır.
Temel Unsurlar:
- Evrensellik Karşıtlığı: Değerler göreliliği, evrensel ahlaki ilkelerin varlığını reddeder. Yani, tüm insanlar için geçerli olan, zamandan ve mekandan bağımsız ahlaki standartların olmadığını savunur.
- Bağlamsallık: Ahlaki yargılar, içinde bulundukları kültürel, sosyal veya bireysel bağlama göre anlam kazanır. Bir davranış, bir kültürde kabul edilebilirken, başka bir kültürde kabul edilemez olabilir.
- Öznellik: Değerler, büyük ölçüde kişisel tercihlere veya inançlara dayanır. Bu nedenle, bir kişinin "iyi" olarak gördüğü şey, başka bir kişi için "kötü" olabilir.
- Tolerans ve Anlayış: Değerler göreliliği, farklı kültürlere ve inançlara karşı daha toleranslı ve anlayışlı olmayı teşvik edebilir. Çünkü farklılıkların kaynağının, farklı değer sistemleri olduğunu anlamamızı sağlar.
Değerler Göreliliğinin Çeşitleri:
- Kültürel Görelilik: Ahlaki değerlerin kültüre özgü olduğunu ve bir kültürün ahlaki yargılarının başka bir kültüre dayatılamayacağını savunur.
- Bireysel Görelilik: Ahlaki değerlerin bireysel tercihlere ve inançlara dayandığını ve her bireyin kendi ahlaki standartlarına sahip olduğunu savunur.
Eleştiriler:
Değerler göreliliği, bazı açılardan eleştirilir. Özellikle şu noktalarda:
- Ahlaki Çözümsüzlük: Her şeyin göreceli olduğu bir durumda, ahlaki sorunlara nasıl çözüm bulunacağı sorusu ortaya çıkar.
- Evrensel İnsan Hakları: Evrensel insan hakları gibi kavramların dayanağı sarsılabilir. Eğer her şey göreceliyse, tüm insanlar için geçerli olan haklardan bahsetmek zorlaşır.
- Ahlaki İlerleme: Ahlaki ilerleme kavramı anlamını yitirebilir. Çünkü bir durumun "daha iyi"ye gittiğini söylemek için bir referans noktası gereklidir, ancak değerler göreliliğinde böyle bir referans noktası yoktur.
İlgili Kavramlar: